HARDENBERG – “Deze film is groter dan Hardenberg”, zegt filmmaker Barbara de Baare over ‘De Tijd Voorbij’. De documentaire vertelt niet alleen het verhaal van de Kruserbrink-flats. “Het is een tijdloos document. Ik had een film voor alleen Hardenberg kunnen maken, maar het verhaal van opbouw, wonen en sloop is universeel. De film raakt aan thema’s als afscheid nemen en grip houden op de dingen die voorbijgaan. Iedereen zal hier iets in herkennen en kan erdoor geraakt worden.”
De Kruserbrink-flats stamden uit 1962 en waren een begrip in Hardenberg. De slopershamer heeft zich inmiddels over de gebouwen ontfermd. Tientallen jaren vormden de flats een baken van hoop in Hardenberg. Ze boden een kans op een (her)start, toekomst en vrijheid. Soms is een buitenstaander nodig om al die verhalen en emoties op waarde te schatten. De Baare komt uit Zwolle en werkte twee jaar aan de documentaire ‘De Tijd Voorbij’. “Of twee jaar lang is? Tijd is goed om dingen te laten rijpen.”
Kraamkamer
De Baare merkte dat veel mensen positieve gevoelens voor de flats koesteren. “Het was de kraamkamer van Hardenberg. Bijna iedereen heeft er wel herinneringen liggen. Met deze film maakte ik iets open waar lang niet over nagedacht was.” De historie van de flats was tot twee jaar geleden onbekend bij de filmmaker. Daarom waren de verhalen en archiefbeelden van (oud-)bewoners noodzakelijk om deze film te kunnen maken. Ze moest daarbij de Hardenbergse nuchterheid overwinnen. Niemand wilde in eerste instantie op de voorgrond treden, maar eenmaal in contact ontstond al snel medewerking. “Toegang krijgen is de enige wijze waarop je een film kunt maken. Iedereen zag dat ik toegewijd ben. Door mee te bewegen met de Hardenbergers, kwam ik ook juist op betere ideeën. Zo ben ik audio-opnames gaan maken in plaats van iedereen te filmen. Dat werkte heel goed. Ik ben blij dat de mensen mij hebben binnengelaten en toegelaten.”
Ziel
De Baare hoorde van velen over de hoogtijdagen van de flats. “De flats waren echt een thuis. Noaberschap was belangrijk, juist omdat de mensen dicht op elkaar woonden. Ze moesten veel van elkaar slikken, maar konden ook van elkaar leren. Er ontstonden hechte vriendschappen tussen buren, die nog altijd voortduren.” Al die informatie leverde veel mogelijkheden tot verhaallijnen op, maar er was ondertussen ook veel veranderd. “Toen ik er kwam, was de ziel al uit de gebouwen. Het was niet meer een plek van gezinnen en kinderen. De laatste bewoners wisten dat hun verblijf slechts tijdelijk was. Er was sprake van verloedering, omdat de sloop al jarenlang op het programma stond.”
Poëzie
De Kruserbrink-flats maken deel uit van de lokale geschiedenis van Hardenberg. “Met deze documentaire hoop ik dan ook meer dan alleen een film achter te laten. Door het vast te leggen, is het project een soort afscheidsritueel en monument geworden. Het verdwijnen van een gebouw heb ik geprobeerd om te zetten naar een moment van reflectie en het zegevieren van een collectief geheugen. Als filmmaker ben ik geraakt door de sociaal-maatschappelijke kracht van deze gebeurtenis; de sloop van een gebouw na zestig jaar dienst te hebben gedaan. Ik zag er poëzie in. Een flat verdwijnt, maar wat blijft zijn de verhalen. Deze film wil dat zichtbaar en voelbaar maken.”
‘De Tijd Voorbij’ gaat 13 januari in première in Theater de Voorveghter in Hardenberg.
Afbeelding: Vechtdal Wonen / Tekst: Wim de Jonge
